17 marca 1926 urodził się w Ełku Siegfried Lenz, (zm. 7.10.2014 r. w Hamburgu), jeden z najpoczytniejszych i najwybitniejszych współczesnych pisarzy niemieckich. Ojciec Lenza był urzędnikiem celnym w Ełku, po rozpadzie małżeństwa rodziców młody Lenz pozostał w mieście i wychowywał się w domu babki. Po ukończeniu szkoły w Ełku został wysłany do Kappeln w Szlezwiku-Holsztynie, do szkoły z internatem, której zadaniem było wyrównanie braków w wykształceniu i umożliwienie dalszego kształcenia w szkole maturalnej.
Życiorys Lenza jest typowy dla pokolenia dorastającego w III Rzeszy: od 1939 r. był członkiem Hitlerjugend, w 1943 r. został wcielony do marynarki wojennej, z której zdezerterował w ostatnich miesiącach wojny. Nie uchroniło go to jednak przed krótkotrwałym pobytem w angielskim obozie jenieckim w Witzwort, w którym znalazł pracę jako tłumacz przy komisji zwalniającej jeńców wojennych do cywila. Pod koniec 1945 r. zaczął w Hamburgu studiować anglistykę, filozofię i literaturoznawstwo. Studia przerwał i rozpoczął pracę w dziale felietonu tygodnika „Die Welt”. Tam poznał też swoją przyszłą żonę Liselotte († 5 lutego 2006).
Lenz zadebiutował w 1951 r. powieścią Es waren Habichte in der Luft, jednakże prawdziwy rozgłos przyniósł mu opublikowany w 1955 r. tom opowiadań mazurskich So zärtlich war Suleyken (Słodkie Sulejki, wyd. polskie 1988), będący w zamyśle autora „wyrażonym ze zmrużeniem oka wyznaniem miłości wobec mojej krainy, […] pełnym pogodnego humoru złożeniem czci ludziom z Mazur”. Kontynuacją humorystycznego nurtu w twórczości Lenza były w następnych latach tomy opowiadań Lehmanns Erzählungen (1964, wydanie polskie 1994: Zapiski spekulanta), Der Geist der Mirabelle. Geschichten aus Bollerup (1975, Opowieści z Bollerup, wyd. polskie 1978). Lenz uczestniczył regularnie w spotkaniach „Grupy 47”.
W 1965 i 1969 r. Lenz zaangażował się wraz z Günterem Grassem w kampanię wyborczą po stronie socjaldemokratów, aktywnie wspierając tym samym politykę wschodnią (Ostpolitik) Willy’ego Brandta, któremu zresztą towarzyszył podczas podpisania Układu między PRL a RFN o podstawach normalizacji ich wzajemnych stosunków w grudniu 1970. Literackim ukoronowaniem tego zaangażowania była wydana w 1978 r. powieść Heimatmuseum (Muzeum ziemi ojczystej, wyd. polskie 1991). W powieści tej główny bohater Zygmunt Rogalla podpala uratowane z rodzinnego Łukowca zbiory muzeum regionalnego, by ocalić je od manipulacji przez funkcjonariuszy organizacji wypędzonych. Takie ujęcie tematu przyniosło Lenzowi konflikt z Ziomkostwem Wschodniopruskim. Rozczarowani postawą Lenza wschodniopruscy ziomkowie oskarżali go o zdradę, w dowód protestu przesyłając autorowi listy z czarnymi obwódkami lub nawet egzemplarze jego powieści. Jednak nie tylko rodzinne Mazury stały się dla Lenza pretekstem do rozrachunku z niechlubnymi kartami przeszłości Niemiec. Wydana w 1968 r. Deutschstunde (Lekcja niemieckiego, wyd. polskie 1971) znakomicie wpisała się w atmosferę końca lat sześćdziesiątych, opisując nieprzejednaną konsekwencję, z jaką wiejski policjant na rozkaz nazistowskiej cenzury prześladował „dekadenckiego” malarza. Oprócz powieści Siegfried Lenz jest autorem wielu tomów opowiadań, w znacznym stopniu inspirowanych prozą Hemingwayowską. Należą do nich: Jäger des Spotts (1958), Das Feuerschiff, Der Spielverderber (1965, Najszczęśliwsza rodzina miesiąca, wyd. polskie 1974), Einstein überquert die Elbe bei Hamburg (1974, Einstein przepływa Łabę pod Hamburgiem, wyd. polskie 1977). Tematyka moralna dominuje także w ostatnich powieściach i opowiadaniach Lenza: Fundbüro (2003, Biuro rzeczy znalezionych, wyd. polskie 2006), Schweigeminute (2008, Minuta ciszy, wyd. polskie 2016) oraz Landesbühne (2009, Występy gościnne, wyd. polskie 2011). W 2016 r. ukazała się pośmiertnie powieść Der Überläufer (Dezerter, wyd. polskie 2018), która powstała w 1951 r. i ze względu na podejmowaną przez autora tematykę dezercji z Wehrmachtu nie została dopuszczona wówczas do druku.
Za swoją twórczość Siegfried Lenz został uhonorowany wieloma ważnymi nagrodami: Nagrodą im. Gerharta Hauptmanna (1970), Nagrodą im. Tomasza Manna (1984), Pokojową Nagrodą Księgarzy Niemieckich (1988), Nagrodą im. Goethego Miasta Frankfurt nad Menem (1999) oraz Nagrodą im. Lwa Kopielewa (2009). W 2011 r. Siegfried Lenz otrzymał również tytuł honorowego obywatela miasta Ełku.
Źródło: Muzeum Historyczne w Ełku
